شیوه های مقابله با برف و یخبندان

 بارش برف یک نعمت خدادادی است. اما اگر برنامه جامع و مدون برای مقابله با آن موجود نباشد، همین نعمت ممکن است به یک بحران تبدیل شود. تجارب متعددی در کشور ما نشان می دهد که چگونه بارش برف زندگی یک شهر را مختل کرده و یک وضعیت بحرانی را بوجود آورده است.

مع الوصف برف و یخبندان هر ساله مشکلات زیادی را به شهر و شهروندان و نهادهای شهری وارد میکند. در این راستا تدوین برنامه ویژه شرایط زمستانی و اجرای آن ضرورت دارد. این برنامه ها به منظور هماهنگی نهادهای درگیر و افزایش کارآیی آنها به هنگام بحران های برف تهیه می شوند.  در این برنامه ها نحوه تقسیم کار بین ادارات و سازمان های مختلف شهرداری و اولویت بندی پاکسازی خیابان ها و معابر مشخص می گردند. همچنین منابع و امکانات موجود اعم از نیروی انسانی و ماشین آلات مورد نیاز شناسایی و دستورالعمل استفاده از آنها تهیه و تنظیم می گردند. از آنجا که سازمان ها و ادارات مختلفی می باید در امر مدیریت بحران های برف دخالت داشته باشند، برنامه ریزی امکان می دهد که نقش و و ظایف هرکدام از این نهادها به خوبی شناسایی و تعریف شده و امکان ارتباط و هماهنگی بین آنها تقویت و گسترش یابد.

از طرفی برف و یخبندان یکی از عوامل اساسی تاثیر گذار در ایجاد تاخیرها و تصادفات در شهرها ست. در این راستا هزینه های هنگفتی جهت بازگشایی معابر با شن و ماسه و نمک انجام می پذیرد و تبعات بعدی آن یعنی مشکل خوردگی و خستگی آسفالت نیز بسیار هزینه زا است ، لذا توجه به روش نگهداری معابر در زمستان اساسی است.  در استفاده از شیوه های سنتی معایبی نظیر: عدم توزیع یکنواخت و رانده شدن سریع به حاشیه معبر؛ خطر صدمه به خودروها و عابرین ( پرتاب دانه های شن)،  مسدود شدن زهکش ها؛ خرابی سطح روسازی بعلت پخش غیر یکنواخت نمک؛ تحمیل هزینه های مضاعف پاکسازی؛ ضایعات زیست محیطی (گیاهان, درختان, منابع آب,...،  تسریع خوردگی خودروها, بتن ....وجود دارد که این معایب در عملیات کنشی به جای واکنشی و استفاده از روش های پیشگیری و ماشین آلات و تجهیزات مخصوص برفروبی تا حدود زیادی تقلیل یافته و هزینه های کلی نیز به تبع آن کاهش می یابند.

در این دوره ضمن معرفی انواع بارش ،سطوح مختلف وضعیت بارش طبقه بندی و در هر سطح اقدامات اجرایی لازم تشریح می گردد. همچنین «سازماندهی و برنامه ریزی»، «جلوگیری از تشکیل لایه یخ و برف»، «موارد مربوط به مواد و مصالح»، «مدیریت بحران برف» و «فنون مقابله با برف»  محورهای اصلی دوره آموزشی را تشکیل می دهد.  اجزای اصلی سازماندهی و برنامه ریزی در قالب: سطح خدمت، راهنمای عملیات، سطح حوزه، استفاده از امکانات سایر پیمانکاران، برنامه آموزش کارکنان، برنامه مربوط به ماشین آلات ، نقشه برفروبی، سیستم اعلام و هشدار، برنامه مربوط به مواد و مصالح، برنامه ایمنی( خردسال و بزرگسال)، سیاست های اطلاع رسانی و تمرین و مستند سازی تشریح خواهند شد.

 

مواد و مصالح رایج در راهداری زمستانی و چگونگی عملکرد آنها

مجموعه زیر رایج ترین مواد و مصالح راهداری زمستانی است که در حال حاضر توسط ادارات راهداری در سراسر دنیا برای حفظ سیستم حمل و نقل ایمن استفاده می شوند.

مواد و مصالح رایج در راهداری:

• نمک (کلرید سدیم) (Nacl)
• کلرید کلسیم (Cacl_۲)
• کلرید منیزیم (Mgcl_۲)
• کلرید پتاسیم (Kcl)
• استات منیزیم کلسیم (C.M.A)
• محصولات جانبی زراعی
• ساینده ها (Sand)

در هر لیستی از موارد رایج راهداری زمستانی، «سنگ نمک» یا کلرید سدیم در بالاترین رده قرار دارد. نمک تا به حال بهترین ماده یخ زدا بوده و می باشد. در راه های شریانی و نواحی شهری بیشتر از «نمک خالص» استفاده می کنند، در حالی که بسیاری از مناطق با درجه اهمیت کمتر و راه های روستایی مخلوطی از نمک و ساینده ها را به کار می گیرند. به هر حال، کاربرد مواد از منطقه ای به منطقه دیگر برحسب شرایط ممکن است تفاوت داشته باشد.

 

نمک (کلرید سدیم) (Nacl)

خواص: نمک یک ماده طبیعی است. نمک از اوایل قرن نوزدهم، برای کنترل یخ به کار رفته است. نمک از طریق سه فرآیند تولید می شود. سنگ نمک (Rock Salt) از طریق فرآیندهای سنتی استخراج از معدن ها به دست می آید و احتمالاً رایج ترین محصول مورد استفاده می باشد. این سنگ نمک که بطور طبیعی به دست می آید یک سنگ نمک معدنی بوده و ممکن است به مقدار کمی دارای ناخالصی هایی مانند سنگ گچ، سنگ رس (شیل)، دولومیت و کوارتز باشد. نمک خورشیدی (Solar Salt) از طریق تبخیر آب دریا، یا در بعضی موارد، آب رودخانه یا دریاچه تشکیل می شود و معمولاً مقدار کمی ناخالصی دارد. نمک خلأ (Vacuum Salt) نوع بسیار خالصی از نمک است که از نفوذ آب به رسوبات عمیق زیرزمینی ناشی میشود.

نمک یک ماده جامد و دانه دانه است و باید با دانه بندی های خاص برای کنترل برف و یخ مورد استفاده قرار گیرد. بسیاری از ادارات راهداری از استانداردهای ASTM D۲۳۶ یا AASHTO –M۳۴۱ پیروی میکنند، در حالیکه بعضی از کشورها و سازمان های راهداری استانداردهای خاصی را برای خودشان تعیین کرده اند. درجه خلوص، دانه بندی، و مقدار رطوبت، همگی مهم هستند. استانداردهای ذکر شده به حداقل ماده شیمیایی با ۹۵% کلرید سدیم نیاز دارند.

 

جدول- دانه بندی براساس استاندارد  ASTM- D۶۲۳

اندازه الک	درصد وزنی مواد رد شده از الک
۱۹ میلیمتر (۳/۴ اینچ) ۱۲/۵ میلیمتر (۱/۲ اینچ) ۹/۵ میلیمتر (۳/۸ اینچ) ۴/۷۵ میلیمتر (#۴) ۲/۳۶ میلیمتر (#۸) ۶۰۰ میکرون (۳۰)	درجه ۱ (زبرتر) -- ۱۰۰ ۹۵ تا ۱۰۰ ۲۰ تا ۹۰ ۱۰ تا ۶۰	درجه ۲ (نرمتر) ۱۰۰ -- -- ۲۰ تا ۱۰۰ ۱۰ تا ۶۰

 

بر طبق جدول، دو نوع دانه بندی داریم، یکی درجه زبرتر، و یکی درجه نرمتر. دانه بندی نرمتر اغلب در نواحی که تشکیل شبنم و یخبندان رایج است، استفاده می شوند. دانه بندی های زبرتر نیز برای ترکیب با ساینده ها استفاده می شوند.

 

در یخ زدایی به روش سنتی از دانه بندی درشت استفاده می شود تا اطمینان حاصل شود که ذرات نمک دارای اندازه مناسب و قدرت ماندگار می باشند تا آب نمک به اندازه کافی تولید شود و عمل ذوب برای شکستن پیوند بین برف و یخ با سطح راه به خوبی انجام شود.

در لایه های متراکم برف و یخ، ذرات بزرگتر استفاده می شوند تا بهتر در برف و یخ نفوذ کرده باعث ذوب آنها شده و در سطح راه آب نمک تولید شود و پیوند یخ و برف با سطح راه را بشکند.

از طرف دیگر، دانه بندی های ریز تمایل بیشتری در چسبندگی به هم و چسبیدن به ماشین آلات دارند؛ در حالی که دانه بندی های درشت تمایل بیشتری به پخش و پراکندگی دارند، در نتیجه مواد کمتری در سطح راه باقی می مانند.

آب نمک باچگالی وزنی ۲۳% در دمای پایین تا (۲۱-) درجه سانتیگراد که دمای ذوب می باشد، عمل خواهد کرد. بنابراین دماهای مؤثر برای نمک (۹-) درجه سانتیگراد و بالاتر می باشند. دماهای پایین تر به نمک بیشتر و زمان طولانی تری نیاز دارند تا تأثیر خوبی داشته باشند.

توجه: نمک ذاتاً رطوبت جذب می کند لذا در هنگام انبارداری و وقتی به صورت دپو قرار گرفته باشد، ممکن است دچار چسبندگی شود. این عامل باعث ایجاد توده های سخت در دپوی نمک می شود. که پس از بارگیری در کامیون های شن- نمک پاش، در سیستم شن- نمک پاش های معمولی گیر کرده و حرکت نمی کنند. افزودنی های متعددی وجود دارند که بعنوان عوامل ضدچسبندگی استفاده می شوند. رایج ترین این مواد، فروسیانید سدیم و دیگری فرو سیانید آهن می باشد که به عنوان یک ماده آبی پر رنگ نیز شناخته می شود. این مواد معمولاً به مقدار ۲۰ تا PPM ۱۰۰ (یک به میلیون) افزوده می شوند. اداره غذا و دارو (Food&Drud Administration)، این مواد را به عنوان یک افزودنی ضدچسبندگی برای نمک خوراکی معرفی کرده است. این ماده در چاپ های آبی رنگ و گچ های نجاری استفاده می شود. هر دوی این مواد برای حیات گیاهان و حیوانات غیرسمی می باشند.

میزان نمک مورد نیاز

میزان پخش نمک در واحد سطح، بسته به نوع بارش، شرایط آب و هوایی و روشهای عملیات فرق می کند. نرخ کاربرد معمولاً بین ۸۵ تا ۲۳۰ کیلوگرم برای هر کیلومتر جاده دوخطه است. برای اینکه نیازهای فصل زمستان را راحت تر مشخص کنید، جدول زیر براساس نرخ کاربرد چهار مرتبه نمک پاشی در طی هر بارش و هر مرتبه ۱۵۰ کیلوگرم نمک در یک کیلومتر راه دو خطه در نظر گرفته شده است.

 

جدول برآورد میزان نمک مورد نیاز (برحسب تن) در فصل زمستان)

(براساس ۴ مرتبه نمک پاشی در طی هر بارش و هر بار به میزان ۱۵۰ کیلوگرم برای هر کیلومتر جاده دوخطه)
تعداد بارشها	طول جاده دو خطه به کیلومتر (با استاندارد سطح رویه عاری از یخ و برف)
	Km۱۰۰	Km۲۰۰	Km۳۰۰	Km۴۰۰	Km۵۰۰	Km۶۰۰	Km۷۰۰
۴	۲۴۰	۴۸۰	۷۲۰	۹۶۰	۱۲۰۰	۱۴۴۰	۱۶۸۰
۶	۳۶۰	۷۲۰	۱۰۸۰	۱۴۴۰	۱۸۰۰	۲۱۶۰	۲۵۲۰
۸	۴۸۰	۹۶۰	۱۴۴۰	۱۹۲۰	۲۴۰۰	۲۸۸۰	۳۳۶۰
۱۰	۶۰۰	۱۲۰۰	۱۸۰۰	۲۴۰۰	۳۰۰۰	۳۶۰۰	۴۲۰۰
۱۲	۷۲۰	۱۴۴۰	۲۱۶۰	۲۸۸۰	۳۶۰۰	۴۳۲۰	۵۰۴۰
۱۴	۸۴۰	۱۶۸۰	۲۵۲۰	۳۳۶۰	۴۲۰۰	۵۰۴۰	۵۸۸۰
۱۶	۹۶۰	۱۹۲۰	۲۸۸۰	۳۸۴۰	۴۸۰۰	۵۷۶۰	۶۷۲۰
۱۸	۱۰۸۰	۲۱۶۰	۳۲۴۰	۴۳۲۰	۵۴۰۰	۶۴۸۰	۷۵۶۰
۲۰	۱۲۰۰	۲۴۰۰	۳۶۰۰	۴۸۰۰	۶۰۰۰	۷۲۰۰	۸۴۰۰

  

توجه: حداقل نمک انبار شده باید نصف مقدار مورد نیاز سالانه باشد. این جدول براساس چهار بار نمک پاشی در طی هر بارش، و هربار به میزان ۱۵۰ کیلوگرم نمک تنظیم شده است. (برای هر بارش جمعاً ۶۰۰ کیلوگرم نمک در یک کیلومتر جاده دو خطه)

توجه: این اعداد میانگین ارقام بوده و جنبه برآورد دارد، چرا که در بعضی از شرایط و برای برخی از سطوح، می بایستی چندین بار نمک پاشی نمود.

منظور از طول جاده، طول منطقه برفگیر محور می باشد که نیاز به برفروبی و نمک پاشی دارد.

 

عملکرد نمک مصرفی

میزان یخ ذوب شده به ازای مصرف یک کیلوگرم نمک در جدول ذیل نشان داده شده است.

میزان یخ ذوب شده بازای مصرف یک کیلوگرم نمک

یک کیلوگرم کلرید سدیم (نمک)	دما بر حسب درجه سانتیگراد
۴۶ کیلوگرم یخ ۱۴ کیلوگرم یخ ۹ کیلوگرم یخ ۶ کیلوگرم یخ ۵ کیلوگرم یخ ۴ کیلوگرم یخ ۳/۷ کیلوگرم یخ ۳/۲ کیلوگرم یخ	۱- ۴- ۷- ۹ ۱۲- ۱۵- ۱۸- ۲۱-

 

کاربرد نمک

جدول ذیل میزان کاربرد نمک در هرکیلومتر از جاده های دو خطه را نشان می دهد.

 

کاربرد نمک

پوشش هر متر مکعب از نمک در جاده های دو خطه	میزان کاربرد نمک در هر کیلومتر از جاده های دو خطه
۵/۴ کیلومتر ۶/۲ کیلومتر ۷/۲کیلومتر ۸/۶ کیلومتر ۱۰/۸ کیلومتر ۱۴/۴ کیلومتر ۲۱/۶ کیلومتر	۲۴۰ کیلوگرم ۲۱۰ کیلوگرم ۱۸۰ کیلوگرم ۱۵۰ کیلوگرم ۱۲۰ کیلوگرم ۹۰ کیلوگرم ۶۰ کیلوگرم

 

سایر کلریدها

خواص: سایر کلریدهای مورد استفاده در مقابله با برف و یخ شامل کلرید کلسیم، کلرید منیزیم و کلرید پتاسیم می باشند. این مواد نیز نمک های طبیعی می باشند. دو ماده ای که بیشترین استفاده را دارند و رایجتر می باشند کلرید کلسیم و کلرید منیزیم هستند. این دو به طور طبیعی مایع هستند و برای بازگشت به حالت مایع میل ترکیبی خود را حفظ می کنند.

کلریدهای کلسیم و منیزیم گرمازا هستند و وقتی از حالت جامد به حالت مایع تبدیل می شوند، گرما آزاد می کنند. هر دو رطوبت گیر هستند و رطوبت را از هوا یا از اطرافشان جذب می کنند. این عامل تأثیر آنها را در شرایط سرد و خشک افزایش می دهد. علاوه بر این، هر دو دمای ذوب پایینی دارند، بنابراین در دماهای پایین تر عمل ذوب بیشتری انجام خواهد شد. معمولاً کلرید کلسیم به صورت محلول ۳۳- ۳۰ درصد و کلرید منیزیم به صورت محلول ۲۶- ۲۳ درصد فروخته می شوند. این غلظت ها به دمای ذوب خاص این مواد مربوط می شود.

استفاده از کلریدپتاسیم برای یخ زدایی رایج نیست. کلرید پتاسیم در حالت طبیعی به صورت جامد است و مثل نمک گرماگیر می باشد. دمای ذوب آن حدود (۱۱-) درجه سانتیگراد بوده و بنابراین در دمای حدود (۴-) درجه سانتیگراد تأثیر خود را به تدریج از دست می دهد.

کلریدهای مایع بیشترین استفاده را در عملیات از قبل مرطوب کردن و پیشگیری از یخ زدن دارند.

 

 

 آنها می توانند برای از قبل مرطوب کردن ساینده ها نیز استفاده شوند. قیمت بالای آنها نسبت به سایر مواد، کاربرد آنها را برای یخ زدایی های مداوم کاهش می دهد. به هر حال، گاهی اوقات حالت دانه ای شکل و جامد آن با نمک یا ساینده ها مخلوط شده و سپس برای یخ زدایی استفاده می شوند.  

چون کلریدهای منیزیم و کلسیم دماهای پایینی دارند، برای از قبل مرطوب کردن نمک، مواد مناسبی به شمار می روند، بخصوص وقتی دما به زیر(۹-) درجه سانتیگراد کاهش می یابد. این مواد، به عنوان عوامل از قبل مرطوب کننده، پخش و پراکندگی نمک جامد در سطح سواره رو را کاهش می دهند و عمل ذوب را در دماهای پایین تر بهتر انجام می دهند. از آنجا که مایعات بهترین مواد شیمیایی برای پیشگیری از یخ زدن می باشند، کلریدهای منیزیم و کلسیم برای پیشگیری از یخ زدن بکار می روند. به دلیل اینکه این مواد ذاتاً خورنده می باشند، با مواد افزودنی جلوگیری کننده از خورندگی نیز فروخته می شوند.

 

استات منیزیم کلسیم (C.M.A)

خواص: CMA از طریق واکنش آهک دولومیتی با اسید استیک تولید می شود. برای اولین بار اداره بزرگراههای آمریکا CMA را در سال ۱۹۸۰ به عنوان جایگزینی برای نمک معرفی کرد. CMA خورندگی کمتری داشته و با محیط سازگاری بیشتری دارد.

دمای ذوب CMA حدود (۲۷-) درجه سانتیگراد و غلظت آن ۲۷% می باشد. به هرحال، بررسی ها نشان داده اند که اگر CMA بخواهد تأثیری مانند نمک داشته باشد، باید حدوداً ۷/۱ برابر بیشتر استفاده شود. CMA به فضای ذخیره سازی بیشتری نیاز دارد. یک تن CMA تراکم کمتری نسبت به نمک دارد و در مقایسه با یک تن نمک ۶۰% فضای بیشتری اشغال می کند. قیمت بالای CMA از کاربرد گسترده آن جلوگیری کرد است.

CMA به دلیل خورندگی کمتر و مسائل زیست محیطی کمتری که دارد در موقعیت های خاصی استفاده می شود. CMA اغلب در پل ها، سازه های حساس و نواحی حساس زیست محیطی که ممکن است صدمه بالقوه نمک و سایر کلریدها نوعی مشکل به شمار رود، استفاده می شوند.

 

محصولات جانبی زراعی

محصولات جانبی زراعی، که با نام های تجاری مانند Ice Ban، Caliber M ۵۰ و Road Deicer در بازار داد و ستد می شوند، معمولاً از قندها و نشاسته های پرداخته شده تولید می شوند. تمام این مواد در آب قابل حل می باشند و محلول های حاصله نقطه انجماد آب را کاهش می دهند.

محصولات جانبی زراعی اساساً برای از قبل مرطوب کردن نمک یا پردازش قبلی دپوهای نمک و پیشگیری از یخ زدن استفاده می شوند. آنها می توانند با سایر مواد شیمیایی مانند کلرید منیزیم نیز ترکیب شوند و دوباره برای پیشگیری از یخ زدن و از قبل مرطوب کردن استفاده می شوند.

 

در کل می توان اظهار نمود که مواد شیمیایی برای مقاصد زیر بکار برده می شوند:

*      پیشگیری از چسبیدن برف و یخ به سطح راه

*      پیشگیری از شکل گیری شبنم و یخ بندان سطح راه

*      پیشگیری از انباشت تدریجی نمک

*      ذوب یخ های ایجاد شده

 

 مقایسه دمای ذوب و دمای مؤثر مواد شیمیایی

مواد شیمیایی	دمای ذوب		چگالی وزنی	دمای م‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ؤثر
	درجه سانتیگراد	درجه فارنهایت	درصد	درجه سانتیگراد	درجه فارنهایت
Nacl (نمک، کلرید سدیم)	۲۱-	۶	۲۳	۹-	۱۵
Cacl (کلرید کلسیم)	۵۱-	۶۰-	۳۰	۳۲-	۲۵-
Mgcl (کلرید منیزیم)	۳۳-	۲۸-	۲۲	۱۵-	۵
Kcl (کلرید پتاسیم)	۱۱-	۱۳	۲۰	۴-	۲۵
CMA(استات منیزیم کلسیم)	۲۷-	۱۷-	۳۲	۶-	۲۱

 

هنگامی که به مقایسه مواد شیمیایی مایع و جامد می پردازیم، مزایا و معایب آنها مشخص می کند که چگونه می توانیم از آنها استفاده مؤثرتری به عمل آوریم.

 

مزایای استفاده از مواد شیمیایی جامد عبارتند از:

*      ارزانتر است

*      راحت تر جابجا می شود

*      آهسته تر آب می شود

*      افزایش ضریب اصطکاک

مزایای استفاده از مواد شیمیایی مایع عبارتند از:

*      بوسیله ترافیک پراکنده نمی شود

*      پسمانده آنها تا ساعتها یا حتی روزها بسته به شرایط، تأثیر خود را از دست نمی دهد.

*      مایعات چند منظوره اند، یعنی هم مستقیماً می توانند بدون آنکه پراکنده شوند، در سطح راه استفاده شوند و هم می توانند با مواد شیمیایی جامد قبل از استفاده مخلوط شوند تا باعث تسریع عمل ذوب شوند.

 

البته در سوی دیگر معایب قرار دارند:

معایب استفاده از مواد شیمیایی جامد عبارتند از:

*      نیاز به آب و رطوبت

*      مرحله انحلال وقت گیر است. که این امر عموماً منجر به کند شدن عمل ذوب بخصوص در شرایط آب و هوایی سردتر می گردد.

*      برای پیشگیری از یخ زدن مناسب نمی باشد (پراکنده شدن بوسیله ترافیک).

معایب استفاده از مواد شیمیایی مایع عبارتند از:

*      به دلیل حمل آب زیاد، هزینه حمل و نقل ماده شیمیایی بالا است.

*      برای از بین بردن توده های ضخیم برف و یخ مناسب نیستند زیرا در روی سطح یخ پراکنده میشوند و می توانند شرایط بسیار لغزنده ای را ایجاد کنند.

*      با بارش باران از سطح راه شسته می شوند.

*     برای استفاده در سطح راه نیاز به دماهای بالاتر دارند (معمولاً بالای ۶- درجه سانتیگراد).

سایشگرها

سایشگرها شامل شن، سرباره ها، خاکستر آتشفشانی و شن و ماسه شکسته می باشد. عموماً در چندین حالت برای عمل کنترل برف و یخ از سایشگرها استفاده می شود. تجربه شده زمانیکه ضروری است تا ضریب اصطکاک خیلی سریع افزایش یابد، بوی‍‍‍ژه در دماهای پایین که عملکرد مواد شیمیایی کند است و در شرایطی که برف و یخ به سطح جاده می چسبد و به آسانی نمی توان آن را برداشت، از سایشگرها استفاده می شود. در این شرایط، رخداد مناسبتری که در مسیر یخ زدایی اتفاق می افتد استفاده از سایشگرهاست که می تواند یک ابزار مهم برای عملیات یخ زدایی باشد. با این وجود سایشگرها مواد شیمیایی کنترل کننده یخ نیستند و موارد اساسی یخ زدایی یا عملیات جلوگیری از یخ زدگی را حمایت نمی کنند بلکه تنها عملکرد آنها افزایش اصطکاک است. افزایش اصطکاک ممکن است تا مدت کمی دوام داشته باشد چون عبور و مرور به سرعت، سایشگرها را پخش کرده و از سطح سواره رو به سمت شانه ها خواهد راند. بطور کلی در برنامه پیشگیری از یخ زدگی هیچ مزیتی در استفاده همیشگی از سایشگرها بدست نیامده است.

به خاطر داشته باشید که یک بار کاربرد سایشگرها در رابطه با هزینه های کار و تجهیزات تقریباً برابر با یک بار کاربرد نمک می باشد. معمولاً سایشگرها باید با تناوب بیشتری نسبت به نمک استفاده شوند که این امر منجر به هزینه های کاربرد بیشتر خواهد شد.

مزایای سایشگرها:

*      نسبتاً ازان هستند (هزینه اولیه مصالح)

*      براحتی بکار می روند

*      افزایش ضریب اصطکاک

*      قابل اختلاط با نمک یا سایر مواد شیمیایی

 

معایب سایشگرها:

*     قابل حل یا نرم شدن و از بین رفتن نمی باشند

*     براحتی از روی راه پراکنده می شوند

*      باعث شکستن شیشه جلوی ماشین می شوند

*      ایجاد آلودگی هوا

*      ایجاد آلودگی آب

*      کثیف کردن شانه راه و پیاده روها

*      نیاز به پاکسازی بعد از استفاده

 انواع مختلف طوفان و بارش

بعضی از طوفان های برفی مانند ماسه خیس، برف خیس و آبدار تولید می کنند. بعضی دیگر مانند خاک اره برف خشک تولید می کنند. برف خیس یا سنگین را می توان بوسیله تیغه های برف روبی پاکسازی نمود.

طوفان های زمستانی باعث بروز شرایط خطرناکی می شوند. در اینجا منظور ما تنها بارش برف نیست. حتی بدون بارش برف یا باران هم ممکن است یخبندان صورت گیرد چون هوای مرطوب، علی الخصوص در سطح پل ها با سطح سرد جاده در تماس است. باران نیز ممکن است به محض بارش بر روی روسازی یخ بزند. امکان چسبیدن تگرگ بر روی سطح روسازی نیز وجود دارد.

بطور کلی پنج نوع طوفان وجود دارد که روش های مبارزه هر یک از آنها با دیگری فرق دارد. کلیه راهداران و پرسنل اکیپ های برفروبی باید با این پنج نوع طوفان آشنایی داشته باشند و روش مقابله با آن را بدانند. بیشتر بارشها از حالتهای ۱و ۲و ۳ می باشند، اما تغییرات بارش، سطح روسازی و سایر فاکتورها نیز باید در نظر گرفته شود.

دستورالعمل های مقابله با طوفانهای زمستانی

نمودار زیر دستورالعملی برای مقابله با انواع طوفان های زمستانی است. بدیهی است شرایط محلی و دستورالعمل ها، آخرین فاکتور تعیین کننده میباشند.
وضعیت۱ دما: نزدیک ۱ درجه سانتیگراد بارش: برف، برفاب یا تگرگ سطح جاده: خیس	در صورت بارش برف یا برفاب از نمک با نرخ ۱۵۰ کیلوگرم برای هر کیلومتر از جاده های دوخطه استفاده کنید. در صورتیکه بارش برف یا برفاب ادامه پیدا کرد و پدیده انباشت صورت گرفت، بطور همزمان برف روبی و نمک پاشی کنید. در صورت بارش تگرگ از ۶۰ کیلوگرم نمک برای هر کیلومتر جاده دو خطه استفاده کنید. اگر بارش ادامه پیدا کرد، این کار را تکرار کنید. روش های پیشگیری از تشکیل برف و یخ را فراموش نکنید.
وضعیت۲ دما: زیر ۱ درجه سانتیگراد یا درحال کاهش بارش: برف، برفاب یا تگرگ سطح جاده: خیس یا چسبنده	بسته به نرخ انباشت موارد از ۹۰ الی ۲۴۰ کیلوگرم نمک برای هر کیلومتر از جاده دو خطه، استفاده کنید. در صورت ادامه بارش و انباشت، برفروبی کرده و عملیات نمک پاشی را تکرار کنید. در صورت بارش تگرگ از ۶۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم نمک برای هر کیلومتر جاده دو خطه استفاده کنید و به موارد توصیه یخ زدایی و پیشگیری از تشکیل یخ و برف عمل کنید.
وضعیت۳ دما: زیر ۷- درجه سانتیگراد یا در حال کاهش بارش: برف خشک سطح جاده: خشک	هرچه سریعتر برفروبی کنید. از نمک استفاده نکنید. به برف روبی ادامه دهید و نقاط خیس، یخ بسته و برفی را با استفاده از نمک زیاد ترمیم کنید.
وضعیت۴ دما: زیر ۷- درجه سانتیگراد بارش: برف، برفاب یا تگرگ سطح جاده: خیس	برای هر کیلومتر از جاده دوخطه، بسته به نیاز از ۱۸۰ الی ۲۴۰ کیلوگرم نمک استفاده کنید. درصورت ادامه بارشبرف یا برفاب یا انباشت آن بطور همزمان، برفروبی و نمک پاشی کنید. اگر دما شروع به افزایش کرد از ۱۵۰ تا ۱۸۰ کیلوگرم نمک برای هر کیلومتر جاده دو خطه استفاده کنید و منتظر  بمانید تا نمک شروع به واکنش نماید و سپس اقدام به برفروبی کنید. این کار را ادامه دهید تا به سطح روسازی عاری از یخ و برف برسید.
وضعیت۵ دما: زیر ۱۲- درجه سانتیگراد بارش: برف یا تگرگ سطح جاده: انباشته از توده های یخ و برف	برای هر کیلومتر از جاده دو خطه از ۲۴۰ کیلوگرم نمک، یا از ۴۵۰ الی ۶۰۰ کیلوگرم شن آغشته به نمک استفاده نمایی. وقتی که یخ یابرف شروع به شل شدن یا ذوب شدن کرد اقدام به برفروبی نمایید. این کار را تا جایی که لازمست ادامه دهید.

 

 

پیشگیری از تشکیل یخ و برف (Anti- Icing)

روش پیشگیری از تشکیل یخ و برف یک سلاح نسبتاً جدید مبارزه با یخ و برف می باشد. این روش در جاده های اروپایی از پیشینه قدیمی تری برخوردار است. زمان شروع عملیات پیشگیری از تشکیل یخ و برف ترجیحاً اندکی قبل از وقوع بارش می باشد تا از تشکیل یا پیشرفت پیوند بین یخ و برف با سطح روسازی جلوگیری شود. تحقیقات نشان داده است که استفاده بموقع از مواد پیشگیری کننده از تشکیل یخ و برف، هزینه راهداری جهت ایجاد یک جاده ایمن را بحدود ۹۰% هزینه روش یخ زدایی می رساند. مواد شیمیایی پیشگیری کننده از تشکیل یخ و برف درست قبل از آغاز بارش یا یخبندان بر سطح جاده به کار گرفته می شوند. کلرید سدیم مایع مؤثرترین ماده پیشگیری کننده از تشکیل یخ و برف در دمای بالاتر از (۹-) درجه سانتیگراد است.

 

مزایای پیشگیری از تشکیل یخ و برف

• پیشگیری از تشکیل یخ و برف سطح راه را با سرعت بیشتری به حالت عادی باز می گرداند و از اتلاف وقت جلوگیری می کند و آمار تصادفات را کاهش می دهد.
• نمک جهت تأثیر بیشتر به رطوبت نیاز دارد. استفاده از آب نمک عملیات ذوب را تسریع می بخشد.
• آب نمک به سطح روسازی می چسبد و برخلاف نمک خشک، به راحتی توسط باد یا عبور وسایل نقلیه به کنار جاده رانده نمی شود و در نتیجه از ماده استفاده مؤثرتری بعمل می آید.
• اگر در بارش تأخیری واقع شود، پسمانده نمک بر سطح جاده آماده است که هنگام آغاز بارش عمل نماید.
• تأثیر بیشتر منتج به استفاده کمتر از نیروی انسانی و یخ زدا می شود و نتیجتاً هزینه راهداری کاهش می یابد. استفاده کمتر از یخ زدا خطرات زیست محیطی و اثرات مخرب را بر روی ابنیه راه را کاهش می دهد.

در مقایسه با نمک، پسماند کلرید کلسیم و کلرید منیزیم در میزان رطوبت کمتر، رطوبت سطح جاده را جذب می کند، که در شرایط خاص این امر موجب بوجود آوردن جاده ای لغزنده و خطرناک می شود.

عملیات پس از بارش

بیشتر بارش های برف در (۷-) درجه سانتیگراد یا زیر آن اتفاق می افتد، که با اتمام بارش افت دما شدت بیشتری صورت می پذیرد. پس از بارش و برف روبی سطح سواره رو، و در حالیکه سطح سواره رو خشک و تمیز است زمان آن فرا رسیده که شانه های جاده را پاکسازی کنید. سازه های اطراف و داخل جاده را تمیز نمایید و نقاط حساس را از برف پاکسازی نمایید تا دفعات بعد، برای انباشت برف جای کافی وجود داشته باشد. بهنگام برف روبی انباشتی از برف در دو طرف پلها به وجود می آید که باعث کاهش میزان استفاده از کل عرض جاده بر روی پل ها می شود. بعلاوه اگر بدین صورت باقی بمانند در آینده ذوب شده و تبدیل به یخ می شوند. هرچه سریعتر، این انباشت برف در دوطرف سواره رو را از میان بردارید.

تذکر: از ریختن برف از بالای پل های رو گذر به پایین خودداری نمایید. چون ممکن است بر روی ریل راه آهن یا واگن قطار بریزد. برف موجود بر روی پل ها را در صورت امکان توسط بیل بردارید و اطمینان حاصل کنید که تمام منافذ پل که برای عبور آب و مایعات در نظر گرفته شده اند، باز می باشد. کنار نیوجرسی های وسط راه و جداول کناری را از برف پاکسازی کنید تا از انحراف خودروها جلوگیری شود. همچنین دیوارها و موانع ترافیکی را از برف پاکسازی نمایید تا از انجماد مجدد برفاب اطراف آن جلوگیری به عمل آید و دید راننده بیشتر شود.

دریچه های چاهک ها و فاضلاب های جاده را حتماً تمیز کنید. باز نگهداشتن دریچه های چاهک ها و فاضلاب ها برای تخلیه یخها و برفهای ذوب شده خصوصاً در پل های زیرگذر، بسیار حیاتی است. آب جمع شده در اطراف این دریچه در صورت افت دما ممکن است که دوباره منجمد شوند. به همین خاطر باید در اطراف این دریچه ها و چاهک ها از نمک و یخ زدا استفاده نمود.

منبع : http://qom.ir