شورابه پلایا که به نام شورابه اولیه شناخته می شود در اثر حفر کانال در پوسته نمکی متخلخل معدن پلایا استحصال میشود که در واقع خوراک استخرهای تبخیر خورشیدی محسوب می شود. شورابه اولیه حاوی حدود 200 گرم بر لیتر نمک سدیم است که حدود 5 برابر شورتر از آب دریا می باشد.
آنالیز شیمیایی
صنایع دستی
فرش دستبافت، پارچه های سنتی، گلیم، کرباس، پلاس و مصنوعات ساخته شده از برگ نخل خرما مانند کلاه حصیری، بادبزن، سبد، زیرانداز و ...
سوغات
چنگمال، زعفران، پسته، خرما، داروهای گیاهی، لبنیات، انار و سیر
یکی از قطبهای ذخایر سنگ مرمریت در ایران، شهرستان خوروبیابانک است که دارای ذخایر قابل توجهی میباشد. معادن مرمریت این شهرستان به دو گروه کلی مرمریت نوار قلبی و مرمریت گل پنبهای تقسیم می شود که دارای رنگهای بازار پسند کرم، کرم صورتی و صورتی بوده و دارای بافت زمینه فسیلدار و فاقد فسیل هستند.شهرستان خوروبیابانک به دلیل وفور و تنوع مواد معدنی، قطب معدنی استان اصفهان به شمار می رود.
معادن شهرستان به سه گروه کلی قابل تقسیم بندی است:
الف: سنگهای تزیینی مرمریت: شامل انواع مرمریت نوار قلبی و گل پنبهای است که در رنگهای متنوع و بازار پسند کرم، صورتی و کرم صورتی با بافت فسیل دار و فاقد فسیل قابلیت سورت بندی دارند.
ب: خاکهای صنعتی شامل فلدسپات، میکا (موسکوویت و ورمیکولیت)، سیلیس، بنتونیت، تالک (بهداشتی و صنعتی)، باریت، نمکها و املاح معدنی (پروژه پتاس)، گچ، هماتیت و لیمونیت، زئولیت، سلستین، رس و مارن و ...
ج: کانسارهای فلزی اندیسهای فلزی آهن، سرب و روی، مس و ...
یغمای جندقی
یغمای جندقی در سال 1196 ه.ق در خور متولد شد او از شعرای بزرگ قرن سیزدهم و پایه گذار نوحه سینه زنی در ایران بود که پس از 80 سال زندگی چشم از جهان فرو بست و در جوار بارگاه امامزاده سید داود شهر خور به خاک سپرده شد.
شهرستان خوروبیابانک در موقعیت جغرافیایی 55 درجه و 05 دقیقه و 07 ثانیه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ و 33 درجه و 46 دقیقه و 34 ثانیه عرض شمالی از خط استوا قرار دارد.
این شهرستان از شرق به استان خراسان جنوبی (طبس)، از جنوب به استان یزد (اردکان)، از شمال به استان سمنان (معلمان) و از غرب به شهرستان نایین (بخش انارک) محدود میشود.
شهرستان کویری خوروبیابانک با مساحتی بالغ بر 11 هزار کیلومترمربع در شرقیترین نقطه استان پهناور اصفهان و در فاصله 420 کیلومتری مرکز استان (شهر اصفهان) قرار دارد.
سرزمین پهناور ایران آکنده از شگفتیهای بسیاری است. کوههایی که از دشتها بر آمده اند و سر بر ابرها کشیده اند. جنگلهائی که پیکر کوه ها را در حریر سبز پیچیده اند. شنزارهایی که با تازیانه توفان در بیابانها سرگردانند. شوره زارهائی که آئینه دار آفتاب هستند. در آن سوی کوههای البرز ابرهای ایثارگر می بارند و در این سوی کوهها دریائی گسترده که طوفان موج بر موج شن و نمک پدید می آورند. آسمان بر زمین بخیل و زمین خالی از گیاه است.
افتادن پرتو خورشید در آبهای خزر به همان اندازه زیبا می باشد که بر آمدن آن پرتو نورگستر از دریاچه ی نمک خور .
بر ساحل کویر نمک
آنجا که راه به بن بست میرسد
خور آرمیده است ...
(برگرفته از کتاب بر ساحل کویر نمک)
کهن دیاری که در مرکز ایران زمین واقع شده و چونان نگینی درخشان در دشت کویر میدرخشد.
از جمله جاذبه های گردشگری شهرستان خوروبیابانک طبیعت خشک منطقه، آسمان پرستاره کویر، دریاچه نمک با اَشکال لانه زنبوری(polygon)، ریگزارهای دهکده مصر، درهها و کتلهای وحشت زا در شمال خور.
به طور کلی موقعیت ژئومرفولوژیکی منطقه از نظر بیابانگردی، اسکی روی ماسه، شترسواری و غیره دارای جاذبههای اکوتوریستی خاص میباشد.
از جمله مناطق مهم گردشگری در شهرستان، ریگزار های اطراف مزرعه مصر و فرحزاد در 50 کیلومتری خور میباشد. همچنین روستاهای هدف گردشگری گرمه، ایراج، بیاضه و ... به دلیل دارا بودن قلعههای قدیمی و مهمانپذیرهای سنتی طی سالیان اخیر پذیرای علاقمندان طبیعت کویری و گردشگران داخلی و خارجی بسیار زیادی بوده است که در ایام مختلف سال به این مناطق سفر میکنند.
با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست کویر، لزوم رعایت حقوق مشتریان و حفظ ایمنی محیطهای کاری، مدیریت و کارکنان مجتمع پتاس خوروبیابانک در راستای اهداف و سیاستهای کلان شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران همواره متعهد به رعایت الزامات قانونی بوده و انجام کلیه الزامات مرتبط با ایمنی و بهداشت شغلی، زیست محیطی و همچنین تولید محصول با کیفیت و توجه به رضایت مشتریان و سایر طرفهای ذینفع را سرلوحه فعالیت های خود قرار داده و در این راستا بکارگیری سیستم مدیریت یکپارچه IMS را به منظور تحقق اهداف زیر برگزیده است:
بهبود مستمر کیفیت محصولات
افزایش حجم تولید محصولات
ایجاد تنوع در محصولات تولیدی
پیشگیری از آلودگیهای زیست محیطی
کاهش حوادث و بیماریهای شغلی
کاهش مصرف انرژی
مجتمع پتاس خوروبیابانک یکی از طرحهای عمرانی ملی وابسته به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) میباشد که شرکت ایمپاسکو به عنوان یکی از شرکتهای اصلی زیرمجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به شمار می رود. مجتمع پتاس یک مجموعه صددرصد دولتی و وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران می باشد.
طرح اکتشاف و تجهیز ذخائر پتاس نتیجه پی جوئی سراسری پتاس طی سال های 1368 تا 1378 میباشد و عملیات اجرائی آن همزمان با پایان عملیات اکتشاف از سال 1379 آغاز شده است. پس از تکمیل زیرساخت های اصلی طرح شامل ساخت استخرهای تبخیر خورشیدی، توسعه کانالها و شبکه جمعآوری و انتقال شورابه و احداث کارخانه فرآوری پتاس در سال 1386، فاز اول طرح تکمیل گردید و مجموعه به واحد پتاس خور تغییر نام داد. در سال 1394 با افتتاح و راه اندازی کارخانه فرآوری پتاس به دست ریاست محترم هیأت عامل سازمان ایمیدرو ؛جناب آقای دکتر کرباسیان؛ مجموعه وارد فاز بهره برداری گردید و متعاقباً با تصویب هیأت مدیره محترم ایمپاسکو، به مجتمع پتاس خوروبیابانک تبدیل وضعیت گردید.
اطلاعات کامل تر در کانال تلگرام به آدرس https://telegram.me/iranpotash مراجعه نمایید.
IranPotash@
آبشار نمکی واحد پتاس خور
بزرگترین آبشار نمکی
جلسه تجلیل از فرزندان شهدای گرانقدر و جانبازان و ایثارگران عزیز و فرزندان جانبازان و ایثارگران عزیز،جانبازان گرانمایه شاغل و برادران شهدای معزز با حضور آقایان مولایی مشاور محترم امور ایثارگران شرکت تهیه و تولید و آقای زمانی در محل سالن جلسات سایت در مورخ 94/11/11 برگزار گردید.
برخی ها طرح پتاس خور و بیابانک را به عنوان طرحی سیاسی و فاقد توجیه اقتصادی می‌شناسند در حالی که سالانه حدود 260 هزار تن پتاس مورد نیاز کشور است و علی علوی‌نائینی مجری طرح پتاس خور و بیابانک بر این باور است که صنایع شیمیایی، نظامی، دارویی و خوراکی ایران نیازمند این ماده معدنی است. از این رو اقتصادنیوز در گفت‌وگو با مدیرعامل کارخانه پتاس به مشکلات این صنعت، وضعیت تولید، واردات و صادرات آن پرداخته است. او در گفت‌وگو با اقتصادنیوز می‌گوید یکی از مشکلات این کارخانه جذب سرمایه گذار است زیرا تولید پتاس در کشور مورد توجه قرار نگرفته و عدم سرمایه گذاری دولت برای ایجاد زیر ساخت‌های لازم بوده است.
*در حال حاضر وضعیت تولید در شرکت به چه صورتی است و با توجه به رکود در بازار معادن دنیا، در 9 ماه گذشته با چند درصد ظرفیت خود کار کرده‌اید؟
پس از راه اندازی کارخانه پتاس درفروردین ماه سال 1394 و انجام عملیات موفقیت‌آمیز راه‌اندازی در مرداد ماه سال جاری، جهت تولید 1000 تن پتاس در ماه برنامه‌ریزی و طی 5 ماه گذشته با توجه به برنامه راه‌اندازی، حدود 5000 تن پتاس تولید و در انبار کارخانه دپو شده است. هر چند در وضعیت رکود بازار به سر می بریم ولی به دلیل اینکه پتاس در حال حاضر وارداتی است و مصرف کشور نیز بیش از میزان تولید ما است این شرایط در کار تاثیر چندانی نداشته و قطعا با برداشته شدن تحریم ها و خارج شدن از وضعیت رکود، ظرفیت تولید در سال آینده افزایش 50 درصدی خواهد داشت.
*این طرح برای چند نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم اشتغال ایجاد کرده و آیا درآمدهای شرکت کفاف هزینه کارکنان را می دهد یا خیر؟
در حال حاضر 360 بطور مستقیم و بیش از 2000 نفر به طور غیر مستقیم مشغول بکار هستند. فعلا از سه کارخانه ای که در ابتدا مطالعه و طراحی شده بود کارخانه فرآوری پتاس به بهره برداری رسیده است، که آن هم در ابتدای راه است، بنابراین این مجموعه همچنان یک طرح است و نباید انتظار داشت که درآمد ابتدایی آن کفاف هزینه کارکنان را داشته باشد. در حال حاضر دو محصول دیگر یعنی نمک و مواد کنترل گرد و غبار و ذوب برف و یخ نیز جزء محصولات قابل عرضه است ولی به دلیل نبود زیر ساخت های نامناسب در منطقه از جمله راه‌آهن، و خط انتقال گاز فقط انبار و دپو سازی میشود که در صورت امکان عرضه این محصولات به بازار، حداقل هزینه های مجموعه حاصل خواهد شد. تنها مشکل حاضر مجتمع، عدم موفقیت مناسب در فروش پتاس تولیدی خود در ماه است. لازم به ذکر است در صورتی که 1000 تن پتاس تولیدی مجتمع در ماه فروخته شود هزینه های جاری مجتمع تامین خواهد شد.
* نیاز سالانه کشور به پتاس در سال چقدر است و در چه صنایعی مورد استفاده قرار می‌گیرد و کاربرد آن چیست؟
در حال حاضر سالانه حدود 260 هزار تن پتاس مورد نیاز کشور است و 95 درصد پتاس تولیدی در جهان نیز صرف مصارف کشاورزی میشود و 5 درصد دیگر در صنایع شیمیایی، نظامی، دارویی، خوراکی و ... مصرف میشود. پتاس نام صنعتی ترکیبات پتاسیم دار از جمله کلرید پتاسیم، سولفات پتاسیم، نیترات پتاسیم و ... است که به دلیل بالا بودن کلر خاک در اغلب مناطق کشور، کلرید پتاسیم تولیدی، به ترکیبات دیگر پتاس از جمله سولفات پتاسیم تبدیل می شود.
*آیا طرح توسعه‌ای در نظر گرفته شده است. در صورت مثبت بودن پاسخ، منابع آن از چه طریقی تامین خواهد شد؟
از ابتدای تعریف پروژه در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور طراحی های ساخت سه کارخانه انجام شده است که تاکنون تنها کارخانه پتاس به بهره‌برداری رسیده است. کارخانه هیدروکسید منیزیم به دلیل اینکه خوراک ورودی آن از پساب کارخانه پتاس تامین می شود ساخت آن تا راه‌اندازی کارخانه پتاس به تعویق افتاد که در حال حاضر در دست بررسی و جذب سرمایه‌گذار است.. از مهمترین دلایلی که کارخانه سوم یعنی نمک صنعتی ساخته نشده است نبود سرمایه گذار و زیر ساخت های مناسب در منطقه است. به غیر از این دو کارخانه دو طرح دیگر نیز امسال در کمیته سرمایه گذاری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)مصوب شده است. اولین طرح، طرح تولید کلرید کلسیم از پساب استخرهای تبخیر خورشیدی و طرح دیگر تولید کلرید منیزیم از پساب خروجی کارخانه است که در حال حاضر روند مکاتبه و رایزنی برای تامین اعتبارات لازم (اخذ وام از بانک و یا سرمایه گذاری مستقیم ایمیدرو) در حال بررسی است. ضمن اینکه اسناد فراخوان شناسایی پیمانکاران واجد شرایط نیز آماده شده است و به زودی کلنگ یکی از این دو طرح زده خواهد شد.
*طرح پتاس خور و بیابانک را به عنوان طرحی سیاسی و فاقد توجیه اقتصادی می‌شناسند. این موضوع تا چه اندازه صحت دارد و آیا به عنوان یک بنگاه اقتصادیدارای سود است؟
اقتصادی نبودن این طرح در زمان شروع پروژه مطرح بود که دو دلیل عمده داشت. یکی عیار پایین پتاس نسبت به سایر معادنی که در دنیا در حال بهره برداری بود و دلیل دیگر، قیمت کمپتاس که در آن سال ها، حدود 100 دلار به ازای هر تن بوده است(هر چند در دوره ای به 800 دلارنیز رسیده بود) ولی در حال حاضرقیمت جهانی پتاس300 دلار به ازای هر تن است که این قیمت، عیار پایین پتاس در معدن را توجیه می کند، بنابراین در حال حاضر بهره برداری از معدن توجیه اقتصادی دارد. ضمن اینکه مطالعات و طراحی اولیه بر اساس تولید سه محصول یعنی پتاس، نمک و هیدروکسید منیزیم انجام شده است که تا به حال یکی از این طرح ها به بهره برداری رسیده است. از طرفی با توجه به قیمت جهانی پتاس، با به ظرفیت رسیدن کارخانه پتاس و حتی بدون راه اندازی دو کارخانه دیگر نیز، این طرح توجیه اقتصادی دارد هرچند با تکمیل کل پروژه یعنی ساخت و راه اندازی دو کارخانه دیگر و همچنین فرآوری سایر املاح موجود در شورابه، نه تنها طرح، اقتصادی خواهد بود بلکه سوددهی قابل توجهی نیز خواهد داشت. البته در حال حاضر که سیاست سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه هایی است باید زیر ساخت¬های مناسب توسط دولت در نظر گرفته شود. یکی از دلایل اصلی عدم جذب سرمایه‌گذار و فروش محصول نمک صنعتی، عدم وجود راه آهن در منطقه است. فراهم بودن زیر ساخت های دیگری از جمله گاز، آب و برق به راه‌اندازی پروژه های جدید و تبدیل شدن منطقه به یک قطب صنعتی که تولیدات آن املاح تبخیری و صنایع زیر دستی خواهد بود کمک شایانی خواهدکرد. این مطلب نیز لازم ذکر است که در کشور ایران حدود 60 پلایای بزرگ و کوچک نیز وجود دارد، که مجتمع پتاس خور و بیابانک می تواند به عنوان پایلوت ذخایر شورابه هایی در کشور مطرح و تجربه کسب شده در این پروژه مسیر راه معادن و کارخانجات دیگر باشد. این مجتمع در حال حاضر توانایی مهندسی و ساخت کارخانجات املاح جدید در کشور را دارا باشد.
*بزرگترین تولیدکنندگان پتاس در منطقه خاورمیانه و دنیا کدام کشورها هستند و جایگاه ایران در تولید پتاس دنیا به چه شکلی است؟
مجتمع پتاس خوروبیابانک اولین و تنها تولید کننده پتاس در کشور است. در خاورمیانه کشورهای اردن و فلسطین اشغالی که از بحرالمیت پتاس تولید می کنند جزو کشورهای تولید کننده عمده پتاس در دنیا محسوب می شوند که جمعا 3/3 میلیون تن در سال تولید دارند. کشورهای کانادا با 5/9 میلیون تن، روسیه با 8/6 میلیون تن و بلاروس با 5 میلیون تن نیز در راس هر تولیدکنندگان پتاس در دنیا هستند. واقعا جای تاسف دارد که در کشور ایران با داشتن ذخایر غنی پتاس، تنها یک واحد تولیدی و آن هم با ظرفیت پایین مشغول به کار است.
*به غیر از پتاس چه محصولات جانبی دیگری در این شرکت به تولید میرسد و چه کاربردی دارند؟
محصولاتی که در حال حاضر قابل عرضه به بازار هستند عبارتند از محلول کنترل گرد و غبار و ذوب برف و یخ که بصورت جامد نیز قابل عرضه است. نمک صنعتی با خلوص بین 95 تا 98 درصد برای مصارف پتروشیمی و سودا اش. نمک غنی شده که ترکیبی از نمک و ترکیبات دیگر است که برای ذوب برف و یخ سطح معابر کاربرد دارد. البته صنایع پایین دستی نمک مانند سود سوزآور و کربنات سدیم، صنایع پائین‌دستی پتاس از جمله پتاس با خلوص 99.9 درصد برای مصارف خوراکی و پزشکی، سایر ترکیبات پتاسیم دار از جمله سولفات پتاسیم، ترکیبات مختلف منیزیم از جمله اکسید، هیدروکسید و کلرید منیزیم و همچنین کلرید کلسیم و سایر ترکیبات موجود در شورابه جزء برنامه آینده تولید است. ضمن اینکه مجتمع پتاس از صنایع پایین دستی پتاس (به طور مثال تبدیل کلرید پتاسیم به سولفات پتاسیم) نیز غافل نبوده است.این مجتمع علاوه بر ساخت پایلوتی با ظرفیت تولید 5000 تن سولفات پتاسیم در سال، در حال برنامه‌ریزی برای توسعه صنایع پایین‌دستی دیگر از جمله تولید پتاس با گرید آزمایشگاهی و خوراکی نیز است. فرآوری سایر ترکیبات موجود درشورابه که در حال حاضر کلرید کلسیم، اکسید منیزیم و کلرید منیزیم در طرح های توسعه ای شرکت دیده شده است و با جدیت در حال پیگیری هستیم.
*در حال حاضر مهمترین مشکل بر سر راه تولید پتاس در ایران چه مواردی هستند؟
مناطق متعددی که مستعد استخراج و تولید پتاس باشند شناسایی که اکثر معادن در مناطقی هستند که زیرساخت های لازم برای سرمایه گذاری وجود ندارد، جاده های دسترسی، آب، برق، گاز تامین سوخت، راه آهن، مخابرات و... که باعث می شود کار از عهده سرمایه‌گذار خصوصی خارج می شود. بنابراین علاوه بر اینکه یکی از مشکلات، جذب سرمایه گذار است دلیل اصلی که تولید پتاس در کشور مورد توجه قرار نگرفته است عدم سرمایه گذاری دولت برای ایجاد زیر ساخت‌های لازم بوده است.
*وضعیت صادرات و واردات پتاس به کشور چگونه است و کشورهای مبدا و مقصد کدامند؟
بیشترین پتاس از کشورهای روسیه، بلاروس و ازبکستان وارد کشورمی‌شود و چون تولید داخلی وجود نداشته است، صادرات بسیار ناچیز بوده است. در خاتمه لازم به ذکر است عملیات اکتشافی در پلایای میانی منطقه خور و بیابانک در سال جاری در دستور کار مجتمع قرار گرفته است و زیرساخت لازم جهت اکتشاف در منطقه با کمک و همکاری شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران فراهم شده است و امیدواریم در پایان سال جاری کلنگ عملیات ساخت کارخانه تولید کلرور کلسیم و هیدروکسید منیزیم از پساب استخرهای تبخیر خورشیدی و اکتشاف پلایای میانی به زمین خواهد خورد و شروع عملیات ژئوتوریسم در منطقه آغاز خواهد شد.
